Artykuł ten skupia się na właściwościach i działaniu antyoksydacyjnym likopenu. Przedstawione zostaną badania naukowe dotyczące skuteczności tego przeciwutleniacza oraz porównanie go z innymi antyoksydantami pochodzenia roślinnego.
1. Właściwości i działanie antyoksydacyjne LIKOPENU
LIKOPEN, będący najsilniejszym udokumentowanym w badaniach antyoksydantem pochodzenia roślinnego, posiada wiele korzystnych właściwości dla naszego organizmu. Jako karotenoid, uczestniczy w procesie fotosyntezy, chroniąc komórki roślin przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Badania naukowe potwierdzają skuteczność LIKOPENU jako silnego przeciwutleniacza.
W porównaniu do innych antyoksydantów pochodzenia roślinnego, LIKOPEN wyróżnia się swoją mocą i stabilnością. Badania wykazują, że ma on większą zdolność neutralizacji wolnych rodników niż inne substancje o podobnym działaniu. Ponadto, LIKOPEN jest bardziej odporny na utlenianie się w porównaniu do innych karotenoidów.
2. Kluczowe źródła LIKOPENU
Pomidory są głównym źródłem LIKOPENU, przeciwutleniacza o udokumentowanym działaniu antyoksydacyjnym. To właśnie z pomidorów pochodził po raz pierwszy wyizolowany LIKOPEN, prawie 150 lat temu. Jednak warto wiedzieć, że ten cenny związek występuje również w innych czerwonych warzywach i owocach. Do tych bogatych w LIKOPEN produktów należą papryka, owoce guawy, różowy grapefruit, arbuz, papaja, morele, truskawki, owoc dzikiej róży, marchewka, batat czy dynia.
Warto zaznaczyć, że zawartość LIKOPENU może się różnić w zależności od odmiany pomidorów. Niektóre odmiany, takie jak pomidory mandarynkowe (pomarańczowe), charakteryzują się nawet 8-10 razy większą biodostępnością tego przeciwutleniacza w porównaniu do innych odmian. Dlatego warto wybierać różne odmiany pomidorów oraz spożywać inne czerwone warzywa i owoce, aby zapewnić organizmowi odpowiednią ilość LIKOPENU.
3. Czynniki wpływające na biodostępność LIKOPENU
Biodostępność LIKOPENU w pomidorach zależy od różnych czynników, takich jak temperatura, pora roku, mikroklimat i jakość gleby. Wszystkie te elementy mają wpływ na ilość i jakość LIKOPENU w owocach.
Jednym z czynników wpływających na biodostępność LIKOPENU jest temperatura otoczenia podczas wzrostu owoców. Badania wykazały, że optymalna temperatura dla gromadzenia LIKOPENU mieści się w przedziale od 16 do 26 stopni Celsjusza. Temperatury powyżej 35 stopni Celsjusza mogą prowadzić do przekształcenia LIKOPENU w beta-karoten.
Kolejnym ważnym czynnikiem jest pora roku. W szczycie sezonu latem zawartość LIKOPENU w pomidorach jest większa niż w okresie od jesieni do wiosny. Ponadto, mikroklimat, nasłonecznienie miejsca uprawy oraz wysoka jakość gleby i nawozów mają również istotne znaczenie dla zawartości LIKOPENU w pomidorach.
Pomidory mandarynkowe, czyli pomarańczowe odmiany pomidorów, charakteryzują się większą biodostępnością LIKOPENU w porównaniu do innych odmian. Dlatego warto wybierać właśnie te odmiany, aby zapewnić organizmowi większą ilość tego cennego przeciwutleniacza.
Forma podania pomidorów również ma wpływ na ich biodostępność. Surowe owoce zawierają LIKOPEN w słabo przyswajalnej formie. Dlatego warto sparzyć pomidory lub je ugotować przed spożyciem, aby poprawić ich biodostępność. Ważne jest jednak, aby nie usuwać skórki, ponieważ to właśnie w niej znajduje się największa ilość LIKOPENU. Obróbka termiczna prowadzi do koncentracji LIKOPENU, dlatego najlepsze rezultaty przynosi pieczenie lub duszenie w zakresie 130-140 stopni Celsjusza. Wysoka temperatura niszczy ściany komórkowe i uwalnia LIKOPEN z macierzy komórkowej, co sprawia, że staje się on bardziej przyswajalny przez organizm człowieka, nie tracąc przy tym swojego potencjału antyoksydacyjnego. Ważne jest jednak nie przekraczanie temperatury 172-175 stopni Celsjusza, ponieważ powyżej tej temperatury LIKOPEN topnieje i ulega zniszczeniu.
4. Metody obróbki termicznej dla maksymalnej przyswajalności LIKOPENU
Istnieje wiele różnych metod obróbki termicznej, które mogą zwiększyć przyswajalność LIKOPENU z pomidorów. Odpowiednie przygotowanie i obróbka termiczna owoców może pomóc w uwolnieniu tego cennego przeciwutleniacza z komórek roślinnych i zapewnić jego maksymalną biodostępność.
Jednym z najpopularniejszych sposobów obróbki termicznej pomidorów jest pieczenie lub duszenie. Optymalna temperatura dla pieczenia lub duszenia wynosi 130-140 stopni Celsjusza. Wysoka temperatura niszczy ściany komórkowe owoców i uwalnia LIKOPEN, dzięki czemu staje się on bardziej przyswajalny przez organizm człowieka. Ważne jest jednak nie przekraczanie temperatury 172-175 stopni Celsjusza, ponieważ powyżej tej temperatury LIKOPEN może ulec zniszczeniu.
Szok termiczny, czyli nagłe poddanie pomidorów wysokiej temperaturze, również może pomóc w wydobyciu większej ilości LIKOPENU. Przed pieczeniem lub duszeniem pomidory można włożyć do nagrzanego do 140 stopni Celsjusza piekarnika, co pozwoli na szybkie podgrzanie owoców i wydobycie większej ilości przeciwutleniacza.
5. Wpływ połączeń z innymi składnikami na biodostępność LIKOPENU
Badania wykazują, że połączenie pomidorów z niektórymi innymi składnikami potrawy może zwiększyć wchłanianie LIKOPENU przez organizm. Jednym z takich składników jest awokado. Połączenie pomidorów z awokado może zwiększyć aż czterokrotnie biodostępność LIKOPENU. Awokado jest bogate w zdrowe tłuszcze, które pomagają w rozpuszczaniu i wchłanianiu LIKOPENU, który jest rozpuszczalny w tłuszczach. Dlatego warto dodać kawałki awokado do sałatek z pomidorami lub przygotować guacamole jako dodatek do dań z pomidorami.
Kolejnymi składnikami potrawy, które korzystnie wpływają na wchłanianie LIKOPENU, są kapusta, czosnek, cebula, rzodkiewka, wasabi, chrzan oraz rukola. Te warzywa i przyprawy zawierają związki siarkowe i fitoncydy, które mogą wspomagać przyswajanie LIKOPENU przez organizm. Można je dodawać do sałatek z pomidorami lub wykorzystać jako składniki dań głównych.
Dodanie tłuszczu do potrawy również może zwiększyć biodostępność LIKOPENU. Oliwa z oliwek jest szczególnie polecana, ponieważ jest zdrowym źródłem tłuszczów nienasyconych. Dodanie oliwy z oliwek do potrawy z pomidorów nie tylko poprawi smak dania, ale także pomoże organizmowi w lepszym przyswajaniu LIKOPENU. Warto jednak pamiętać, że produkty o obniżonej zawartości tłuszczu mogą osłabić biodostępność LIKOPENU, dlatego warto wybierać zdrowe źródła tłuszczów do połączenia z pomidorami.
6. Likopen a dieta śródziemnomorska
LIKOPEN, ze względu na swoje liczne korzystne właściwości dla zdrowia, doskonale wpisuje się w dietę śródziemnomorską. Ta tradycyjna dieta, obfitująca w warzywa, owoce, oliwę z oliwek i inne zdrowe składniki, jest znana ze swojego pozytywnego wpływu na zdrowie i długowieczność.
Pomidory oraz inne czerwone warzywa i owoce są nieodłącznym elementem diety śródziemnomorskiej. Bogactwo LIKOPENU w tych produktach sprawia, że są one nie tylko smaczne i aromatyczne, ale także korzystne dla naszego organizmu. LIKOPEN, jako silny przeciwutleniacz, pomaga w ochronie komórek przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Regularne spożywanie pomidorów i innych czerwonych warzyw i owoców może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia wielu chorób, takich jak choroby serca, nowotwory czy choroby oczu.
